Bağıl Hareket Bağıl Hareket Nedir? Herhangi bir cismin, hareketsiz sabit bir noktaya göre zamanla yer değiştiriyor olması, bu cismin kesinlikle hareket ettiğini gösterir. Ancak, cismin hareketi sabit bir mekâna göre değil de farklı hareket halindeki bir cisme göre sorulursa durum değişebilir. Örneğin, yan yana giden iki araba birbirlerine göre hareket etmezken, çevredeki sabit cisimlere göre hareket ediyor olabilirler. Uçakta oturan bir yolcu, uçağa göre hareket etmiyor gibi görünse de, yere veya yanından geçen bir jet uçağına göre hareket halindedir. İki cismin birbirlerine göre yapmış oldukları harekete "bağıl hareket," hızlarına ise "bağıl hız" denir. Bağıl hız, Vbağıl = Vgözlemci - Vcisim formülü ile bulunur. Bağıl Hız ve Yere Göre Hız Bir cismin sabit bir noktaya göre hızına "yere göre hız" denir. Hız, vektörel bir büyüklük olduğu için işlemler vektörel kurallar çerçevesinde yapılır. Yukarıda belirtmiş olduğumuz duruma göre cismin hızı aynıdır, gözlemcinin hızı ise ters çevrilerek vektörel bir şekilde toplanır. Bileşke vektörün büyüklüğü, bağıl hızın büyüklüğünü; yönü ise bağıl hızın yönünü gösterir. Bağıl Hareketin Türleri Bağıl hareket ikiye ayrılır: iki boyutta bağıl hareket ve tek boyutta bağıl hareket. Doğu istikametine doğru giden bir X aracının şoförü, kuzey istikametine doğru giden bir Y aracının hareket yönünü ve hızını doğrudan bilemez. Y aracı, X aracını gördüğünde bu hız bağıl hız olarak bilinir. Örneğin, her iki araç da V hızı ile gidiyor diyelim. X'in Y'ye göre hızı denildiğinde Y gözlemci olur. Gözlenen X aracının hızı sabit yani aynıdır. Gözlemcinin yani Y aracının hızı ters çevrilip vektörel olarak toplanır. Aralarında 90° bir açı ve hızları da eşit olduğundan bağıl hız V√2 olarak çıkar. Tek Boyutta Bağıl Hareket Araçlarımız aynı yönde hareket ediyorsa:
Ekstra Bilgiler Bağıl hareket, fiziğin önemli bir konusudur ve birçok pratik uygulaması vardır. Özellikle astronomide, uzay araçlarının yönlendirilmesinde ve GPS teknolojisinde bağıl hız ve bağıl hareket kavramları kritik öneme sahiptir. Bağıl hareketin doğru anlaşılması, hareketin gözlemlenmesi ve yorumlanması açısından büyük bir avantaj sağlar. |