Enerji ve Hareket Çevremizde farklı modellerde ve şekillerde hareket tarzları gözlemleyebiliriz. Her ne kadar durgun bir şekilde görünseler bile, gözünüze çarpan her cisim ve her madde, Dünya'nın dönmesi ile hareket etmektedir. Dünya, bulunduğu galakside yüksek hızlarla hareket ederken, beraberinde üzerindeki her şeyi de döndürür. Makro ölçekte çok büyük hızlar söz konusuyken, mikro ölçekte hiçbir şey yerinde değildir diyebiliriz. Hareketle ilgili fark edilen asıl gerçek, bir cismin dışarıdan bir kuvvet ile hareket ettirildiğidir. Bu kuvvet kaynağı enerjiye dönüşür ve hareket meydana gelir. Bir cisim, yönünü ve hızını değiştirmeden ilerliyorsa, o cisim üzerinde hiçbir etki veya kuvvet yoktur. Enerji, kâinatın sahip olduğu en büyük zenginliklerden biridir. Biz de herhangi bir iş, oluş veya hareket meydana getirmek için bu enerjiye ihtiyaç duyarız. Hayatımızdaki hareketler hep enerji sayesinde gerçekleşir. Şehirler enerji ile aydınlanır; arabalar, trenler, uçaklar, gemiler ve roketler hep enerji sayesinde hareket kazanır. Örnekleri artıracak olursak; tarladaki traktörler, koca bacalı fabrikalar hep enerji sayesinde bir devir daim yapar. Bir zincir halinde bu örnekleri çoğaltabiliriz. Enerji kendi arasında ikiye ayrılır: Kinetik Enerji Hareket halindeki bütün cisimler kinetik enerjiye sahiptir. Hareket halindeki bir kamyon, koşan bir çocuk, hareketli dönme dolaplar, şırıl şırıl akan bir nehir ve rüzgâr kinetik enerjiye örnektir. Hareket halindeki iki cismin kinetik enerjisi, kütlesi büyük olanın, kütlesi küçük olandan daha fazladır. Potansiyel Enerji Cisimlerin bulundukları konumdan dolayı sahip oldukları enerjiye potansiyel enerji denir. Bir cismi yukarı yani yüksek bir yere kaldırdığımızda, bu cismin yer çekimine karşı bir iş yaptığını söyleyebiliriz. Yapılan bu kaldırma işi, cisimde bir enerji olarak depolanır ve maddenin iş yapabilecek bir yapıya gelmesini sağlar. Potansiyel enerjinin birimi joule'dir. Enerji ve Hareketin İlişkisi Enerji ve hareket doğru orantılıdır. Enerjinin olmadığı yerde hareketten, hareketin olmadığı yerde de enerjiden bahsetmemiz mümkün değildir. Doğada kendi kendine enerji üreten bir kaynak olmadığı için, hareket eylemi önemlidir. Diğer yandan, kendiliğinden ortaya çıkacak bir hareket eylemi de yoktur. Herhangi bir nesnenin hareket edebilmesi için, nesneye uygulanan bir kuvvet veya kuvvet enerjisi olmalıdır. Hareketin şiddeti arttıkça enerjide artar; hareketin şiddeti azaldıkça enerjide azalır. Günlük yaşamda enerji ve hareketle ilgili birçok örnek bulunmaktadır:
Enerji ve hareketin birbirine olan bağımlılığı, doğadaki birçok fiziksel olayı anlamamıza yardımcı olur. Enerji dönüşümleri ve hareketin incelenmesi, mühendislikten biyolojiye kadar birçok alanda kritik önem taşır. Bu nedenle, enerji ve hareket kavramlarını anlamak, bilimsel ve teknolojik ilerlemeler için temel bir gerekliliktir. |