Rönesans hareketleri, "yeniden diriltme, yeniden doğuş" anlamlarına gelen Rönesans, 15-16. Yüzyıllarda Önce İtalya başlayıp, daha sonra da diğer Avrupa ülkelerine yayılan sanat, edebiyat, bilim ve felsefe alanlarındaki yenilik ve gelişme hareketleridir. İtalya'da hümanizm ile başlayan Rönesans hareketleri, İtalya'nın coğrafi konumu, ekonomik durumu, din ve tarihsel açıdan önemi, siyasal durumu etkin rol oynar. Hümanizm sayesinde insan kendini tanıyarak, haklarını korumaya başlamıştır. Rönesans hareketlerini detaylıca inceleyelim.

Rönesans hareketleri ilim ve teknik ilerlemelerin yanı sıra insan ve tabiat sevgisini de beraberinde getirmiştir. Ayrıca edebiyat, tarih ve arkeolojide de önemli gelişmeler yaşanmıştır. Rönesans hareketleri mimari açıdan incelendiğinde, barok ve rokoko tarzı geliştirildi, mimari yapılarda ölçü sadelik ve doğallıktan yana kullanıldı. Buna bağlı olarak doğallık içeren sanat eserlerine de ağırlık verildi.

İtalya'da başlayan Rönesans hareketleri Avrupa ülkelerinde yayılmaya başlayınca, Fransa'da sanatsal gelişmeler, Almanya'da dini içerikli tablo ve resimler, İngiltere'de edebiyat, İspanya'da ise başta resim olmak üzere edebiyat alanında gelişmeler yaşandı.

Rönesans hareketleri, sanatın yanı sıra sosyal yaşantının bütün alanlarına canlılık ve hareket getirmiştir. Rönesans batıda, oldukça uzun süren bir çağ olan ortaçağdan çıkışa ilişkin bir umut, bir canlanma dönemidir. Rönesans hareketlerini geliştiren canlandıran başka bir gelişme ise kentsel canlılık, endüstriyel gelişmeler, düzen ve siyasette yeni arayışlar, iktisadi hayattaki önemli gelişmelerdir.

Rönesans hareketlerinin getirdiği gelişme ve canlılıklara rağmen, 16. Yüzyılın ortalarında Rönesans coğrafyasının canlılığını kaybetmesi sonucunda yeniden feodalleşme görülür. Rönesansa ilişkin açıklamalarda 19. Yy. Rönesans anlayışı ile 20. Yy. Rönesans anlayışının farklılık arz ettiği görülür. 19. Yüzyıldaki Rönesans hareketleri, aydınlanmacı tarih görüşlerinin etkisi altındadır. Bu dönemde ortaçağ eleştirisi ve karşıtlığı söz konusudur. 19. Yy. Rönesans hareketleri bir taraftan aydınlanmanın açtığı tartışma ve eğilimlerle beslenirken diğer taraftan bir dünya egemenliğine dönüştürülmek istenen batı üstünlüğü süreci yaşanmıştır. Bu görüşe göre Michelet ve Burckhart'ın eserleri Rönesans anlayışının oluşmasından son derece hâkim ve etkili olmuştur.

20. Yy. Rönesans hareketleri 19. Yy Rönesans hareketlerini aşma sürecidir. Rönesans hareketlerinin bir diğer yönü ise sanatsal gelişmelere paralel olarak antikayı yeniden canlandırma dönemidir.

Rönesans hareketleri, başlangıç, zirve ve çöküş olmak üzere 3 ana halinde incelenir. Dante ve Giotto ile başlayan Rönesans hareketleri entelektüel ve estetik anlamda zirve dönemini yaşar. İtalya savaşları ile çözülme ve çöküş sürecine girer. İtalya çöküş dönemine girerken Batının diğer merkezlerinde Rönesans hareketleri yayılma sürecine girer.